Jakopo Palma il Vekijo

Ulje na platnu

47,5x54cm

11/02

1510-1512. godina

Nije signirano

Kraljevski dvor

Portret mladića u crnom rad Palme il Vekija izložen je u Zlatnom salonu kraljevskog dvora. Slika pripada inicijalnoj kolekciji dvorskog kompleksa i nabavljena posredstvom kneza Pavla preko čuvenih trgovaca umetničkim delima Braće Divin. Od svog dolaska u kolekciju ovaj portret je bio izložen u nekom od reprezentativnih prostora Dvorskog kompleksa.

Iako mali po dimenzijama ovaj portret poseduje veliku snagu i intenzitet prisutnosti portretisanog. Iz tamne pozadine izvire ¾ lik mladića u tamnoj elegantnoj odeći toga vremena gde se samo tonalitetim mrke i crne izdvajaju različite teksture mateirjala od mekanog somota ogrtača i kape, do sjajnog krzna kojim je opervažen. U istom tonu urađena je valovita kosa koja mu pada do ramena kao i precizno potkresana brada koja uokviruje lice oštrih crta.

Po svojoj formi malog “bista” portreta gde su prikazani samo glava i ramena portretisanog, kao i po tamnom koloritu i svedenoj odeći portretisanog ovaj portret pripada tipu klasičnog portreta naučnika i intelektualca renesanse. Ipak intenzitet pogleda upućen ka gornjem levom uglu slike navodi nas na pretpostavku da ovaj poretret u stvari odslikava odraz umetnikovog lica u ogledalu. Takođe teoriju o autoportretu podržava i sličnost predstavljenog lika sa poznatim autportretima ovog venecijanskog umetnika.

Od ranog 15. veka slikanje autoportreta postaje jedan od ključnih mehanizama isticanja i dodanog potvrđivanja umetnikovog statusa u društvu. Iako se još sredinom 15. veka pozcija umetnika polako transformisala od pukog zanatlije do uvaženog kreativnog stvaraoca pravi status umetnika nije time bio zauvek obezbeđen. I pored Albertijevog traktata i Brunaleskijevih dela o perspektivi, Čelinijeve autobiografije Trebaće da prođu vekovi da bi umetnik stekao pravo uvažavanje svog stvaralaštva i dela. Upravo iz tih razloga beleženje umetnikovog lika je trebalo da bude ključna potrvda njegove žuđene potvrde u društvu. Na svim autoportretima ovog perioda umetnik, kao i naš lika Palme il Vekija nikada nije prikazan sa atributima umetnika. On nikada ne drži paletu ili četkicu i veoma retko sebe predstavlja u činu slikanja. Lik i uloga koji odabira za predstavu svog identiteta je lik dvoranina onaj vrhunski lik renesansnog čoveka koji je uobličio u svojoj knjizi Baltezare Kastiljone. To je bio čovek čiji je svaki pokret i čin odavao savršenstvo koji je bio oličenje sprezzature apsolutne lakoće činjenja i postojanja.  Slika koju je o sebi umetnik ostavljao za večnost morala je biti odraz ideala jednoga doba.

Jakopo Palma il Vekijo (Jacopo Palma il Vecchio) venecijanski renesansni slikar poznat još i kao Palma Negreti potiče iz poznate slikarske porodice. Predpostavlja se da je bio Ticijanov učenik  kao i umetnika Bonifacija Pitatija. Posebno je bio poznat po religioznim temama i kompozicijama sacra conversatione (treba posebno izdvojiti dela u Beču, Veneciji, Napulju…). Njegova dela odlikuje živ kolorit i poseban tretman svetla. Takođe on je veoma poznat po svojim ženskim portretima među kojima se posebno ističe serija u galeriji u Lihtenštajnu. Imao je velikog uticaja na kasnije venecijanske umetnike. Među njegova najznačajnija dela ubrajaju se portreti u Nacionalnoj galeriji u Londonu, Poklonjenje pastira u Luvru, Sv. Petar na presotlu u Galeriji Akademije u Veneciji…